Bạn có phải là một tín đồ của những lát sashimi cá hồi tươi ngon tan chảy trong miệng, hay những đĩa gỏi cá trích chua cay hấp dẫn? Mặc dù đây là những món ăn khoái khẩu của nhiều người bởi hương vị độc đáo và giá trị dinh dưỡng được quảng bá, nhưng ít ai biết rằng đằng sau vẻ ngoài hấp dẫn ấy lại tiềm ẩn một mối nguy hiểm khôn lường: nguy cơ nhiễm sán lá gan lớn (Fasciola). Tại Bệnh viện 199, chúng tôi thường xuyên tiếp nhận các trường hợp nhiễm ký sinh trùng do thói quen ăn uống không đảm bảo, và sán lá gan lớn là một trong những loại phổ biến nhất.

1. Sán lá gan lớn là gì và chúng xâm nhập cơ thể bạn như thế nào?

Sán lá gan lớn (Fasciola hepatica và Fasciola gigantica) là những loại ký sinh trùng gây bệnh ở người và động vật. Chu trình sống của chúng khá phức tạp, thường liên quan đến vật chủ trung gian là các loài ốc nước ngọt. Trứng sán được thải ra môi trường nước, nở thành ấu trùng và phát triển trong ốc. Sau đó, ấu trùng rời khỏi ốc và bám vào các loại thực vật thủy sinh (như rau ngổ, rau cải xoong, rau muống nước...) hoặc bơi tự do trong nước.
Đáng báo động hơn, ấu trùng sán cũng có thể tồn tại trong các loài cá, tôm, cua nước ngọt – những nguyên liệu phổ biến để chế biến các món gỏi, sashimi hay hải sản chưa nấu chín. Khi chúng ta ăn phải các loại thực phẩm này mà chưa được xử lý nhiệt kỹ lưỡng, ấu trùng sán sẽ theo đường tiêu hóa đi vào cơ thể. Từ ruột, chúng sẽ xuyên qua thành ruột, di chuyển vào khoang bụng rồi tìm đường đến gan và đường mật, bắt đầu chu trình ký sinh và gây bệnh tại đây.

2. Dấu hiệu nào cho thấy bạn đã "nuôi" sán lá gan lớn trong người?

Nhiễm sán lá gan lớn thường có những biểu hiện đa dạng và đôi khi không đặc hiệu, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác, khiến việc chẩn đoán và điều trị bị chậm trễ. Các triệu chứng có thể xuất hiện từ từ hoặc đột ngột, bao gồm:
- Đau bụng: Thường là đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng hạ sườn phải, đôi khi cơn đau có thể lan ra sau lưng hoặc vai.
- Sốt: Bạn có thể bị sốt nhẹ, sốt vừa hoặc thậm chí sốt cao kèm theo ớn lạnh.
- Rối loạn tiêu hóa: Các triệu chứng như buồn nôn, chán ăn, và sụt cân không rõ nguyên nhân thường gặp.
- Phản ứng dị ứng: Một trong những dấu hiệu đặc trưng là nổi mẩn ngứa, mề đay khắp người do cơ thể phản ứng với độc tố từ sán. Một số ít trường hợp có thể xuất hiện ho khan hoặc khó thở.
- Gan to và đau tức: Gan có thể sưng to và gây cảm giác đau tức vùng gan khi sán ký sinh.
- Vàng da, vàng mắt: Nếu sán gây tắc nghẽn đường mật, bạn có thể nhận thấy da và mắt chuyển sang màu vàng.
- Thiếu máu: Do sán hút dinh dưỡng và máu từ cơ thể, người bệnh có thể bị thiếu máu.
- Suy giảm chức năng gan: Trong các trường hợp nhiễm nặng và kéo dài, chức năng gan có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, sán lá gan lớn có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm đường mật mạn tính, sỏi đường mật, áp xe gan, xơ gan và thậm chí là ung thư đường mật trong những trường hợp hiếm gặp.

3. Phòng ngừa nhiễm sán lá gan lớn: Bảo vệ sức khỏe từ bàn ăn

Phòng bệnh luôn là biện pháp hiệu quả nhất. Để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi nguy cơ nhiễm sán lá gan lớn, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Hạn chế tối đa việc ăn các món gỏi cá, sashimi, hàu sống, tôm sống, cua sống hoặc các loại hải sản, thủy sản nước ngọt chưa qua chế biến nhiệt. Đây là nguồn lây nhiễm chính.
- Luôn đảm bảo thực phẩm, đặc biệt là thịt, cá, hải sản, phải được nấu chín kỹ hoàn toàn trước khi ăn. Nước uống phải là nước đun sôi hoặc nước đóng chai đạt tiêu chuẩn.
- Rửa thật sạch các loại rau sống mọc dưới nước hoặc gần bờ nước (như rau ngổ, rau cải xoong, rau muống nước). Tốt nhất nên nấu chín các loại rau này.
- Lựa chọn mua thực phẩm tại các cửa hàng uy tín, có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
- Rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. 

4. Khi nào bạn cần đến Bệnh viện 199 để thăm khám?

Nếu bạn có thói quen thường xuyên ăn các món gỏi cá, sashimi, hoặc các món sống, và nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào kể trên như đau bụng kéo dài, sốt nhẹ, mệt mỏi, dị ứng nổi mẩn không rõ nguyên nhân, đừng chủ quan. Hãy đến ngay Phòng khám Ký sinh trùng – Bệnh viện 199:
- Hợp tác chuyên môn với Viện sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Quy Nhơn
- Xét nghiệm chính xác, nhanh chóng
- Khám & điều trị 1:1 với bác sĩ chuyên khoa
- Tư vấn điều trị và cách phòng tránh 
Đừng để "bữa ăn sang chảnh" phút chốc trở thành nỗi ám ảnh sức khỏe dài hạn. Hãy là người tiêu dùng thông thái, ưu tiên an toàn thực phẩm để bảo vệ bản thân và gia đình bạn khỏi những mầm bệnh tiềm ẩn. Sức khỏe là vàng, đừng đánh đổi vì bất cứ món ăn nào chưa được kiểm soát chặt chẽ! Đặt lịch xét nghiệm ký sinh trùng ngay tại website bệnh viện 199.