Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng hiện chiếm một tỷ lệ khá cao trong dân số độ tuổi thường từ 30 đến 55 và đang có xu hướng trẻ hoá. Bệnh thường sẽ gây đau nhiều thậm chí không đi lại được ngay cả xoay trở cũng khó khăn. Tuy nhiên phần lớn đáp ứng tốt với phục hồi chức năng, Đông y châm cứu, nội khoa nếu điều trị đúng cách và đúng giai đoạn bệnh. Chưa đến 15% trong số đó phải can thiệp phẫu thuật, phẫu thuật được xem là phương pháp cuối cùng để lấy bỏ chèn ép thần kinh do khối đĩa đệm thoát vị gây ra. Một vài lưu ý đối với bệnh nhân mổ thoát vị đĩa đệm:

Chỉ định phẫu thuật:

Bệnh nhân thoát vị đĩa đệm thắt lưng sau khi được thăm khám lâm sang cẩn thận và định hướng chẩn đoán sẽ được cho làm các xét nghiệm cần thiết như: Xquang cột sống thắt lưng thẳng nghiêng để đánh giá tình trạng cột sống cơ bản trên 2 bình diện trước sau và trái phải. Nếu có triệu chứng nghi ngờ có thể kiểm tra thêm Xquang cột sống thắt lưng gập ưỡn tối đa để đánh giá tình trạng mất vững cột sống. Tiếp đến bệnh nhân có thể được chỉ định làm xét nghiệm điện cơ thần kinh để xác định dây thần kinh tổn thương và giai đoạn bệnh. Một xét nghiệm rất quan trọng và cần thiết nữa có thể sẽ được chỉ định là CT scanner cột sống giúp đánh giá tốt các trường hợp tổn thương liên quan đến xương đặc biệt trong các bệnh lý thoái hoá. Xét nghiệm cuối cùng quan trọng nhất được xem như tiêu chuẩn để chẩn đoán bệnh thoát vị đĩa đệm là chụp MRI cột sống. MRI giúp đánh giá chính xác tình trạng thoái hoá đĩa đệm, mức độ chèn ép thần kinh và vị trí chính xác của khối thoát vị gây chèn ép.

Sau khi tổng hợp tất cả dữ liệu từ thăm khám lâm sàng cùng với các xét nghiệm cần thiết đã làm các chuyên gia sẽ hội chẩn sau đó đưa ra chẩn đoán cuối cùng và hướng xử lý tốt nhất cho mỗi trường hợp bệnh. Việc chỉ định phẫu thuật sẽ dựa trên các tiêu chuẩn y khoa chặt chẽ.

Một bệnh nhân sau khi đã thống nhất được hướng điều trị là phẫu thuật sẽ cho làm các xét nghiệm bổ xung và khám tổng quát tim mạch, hô hấp, nội tiết… để tầm soát các bệnh lý nền, các yếu tố nguy cơ nhằm đảm bảo cuộc mổ đạt kết quả cao nhất. Lúc này bệnh nhân sẽ được hội chẩn lần thứ hai bao gồm tất cả các chuyên khoa phẫu thuật thần kinh, gây mê hồi sức, nội khoa và huyết học truyền máu…để đưa ra kết luận cuối cùng bệnh nhân có nên mổ không và mổ như thế nào. Bởi một phương pháp điều trị được xem là tối ưu khi nó thực sự an toàn và lợi ích đem lại cho người bệnh lớn hơn rất nhiều những rủi ro mà bệnh nhân có thể gặp phải, đặc biệt ở bệnh nhân lớn tuổi có bệnh lý về tim mạch, hô hấp. Một quyết định cuối cùng rất quan trọng là sự chấp thuận của người bệnh và thân nhân, sau khi được các chuyên gia giải thích tất cả những lợi ích và nguy cơ mà cuộc phẫu thuật có thể mang lại.

Phẫu thuật thoát vị đĩa đệm tỷ lệ thành công như thế nào và có an toàn không?

Phẫu thuật thoát vị đĩa đệm tỷ lệ thành công đến 90-95%, tuy nhiên cũng như tất cả các cuộc phẫu thuật khác, phẫu thuật thoát vị đĩa đệm cũng tiềm ẩn những nguy cơ và gây ra tỷ lệ biến chứng nhất định như nhiễm trùng, còn đau lưng sau phẫu thuật hay tổn thương thần kinh trong phẫu thuật… Hiện nay những biến chứng này không hoàn toàn được loại bỏ nhưng nhờ sự tiến bộ không ngừng của khoa học, hiểu biết và kỹ năng của phẫu thuật viên không ngừng được nâng cao cùng với đó các phương tiện hổ trợ như sử dụng kính hiển vi trong phẫu thuật, hệ thống kiểm soát tổn thương thần kinh trong phẫu thuật nên tỷ lệ các biến chứng xảy ra rất thấp. Để đạt được hiệu quả cao nhất và an toàn trong điều trị bệnh nhân thoát vị đĩa đệm nên tìm đến các trung tâm lớn, uy tính để được khám, tư vấn và điều trị bệnh.

Tuy nhiên một điểm cần lưu ý là không phải thoát vị đĩa đệm cứ phẫu thuật xong là sẽ hết đau, hết bệnh mãi mãi. Như đã biết mỗi người có từ 23 đến 24 đĩa đệm, mặc dù tỷ lệ tổn thương khác nhau nhưng tất cả các đĩa đệm đều có nguy cơ. Hiệu quả của phẫu thuật thoát vị đĩa đệm còn phụ thuộc vào tổn thương bệnh lý hay chấn thương, thời điểm phẫu thuật sớm hay quá muộn, thể trạng, chế độ dinh dưỡng, vận động tập luyện hằng ngày của người bệnh sau phẫu thuật… Những vấn đề này có thể cản trở quá trình hồi phục, gây nguy cơ đau thắt lưng và tổn thương các đĩa đệm kế cận.

Một ca phẫu thuật cột sống tại Bệnh viện 199.

Mổ thoát vị đĩa đệm bao lâu thì hồi phục?

Khoảng thời gian này thay đổi tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ tổn thương trước phẫu thuật, cơ địa, thể trạng bệnh nhân, cũng như tâm lý và chế độ dinh dưỡng, vận động và tập luyện của bệnh nhân sau phẫu thuật.

Thông thường nếu chỉ phẫu thuật lấy nhân đệm đơn thuần và bệnh nhân thể trạng không có vấn đề gì quá đặc biệt thì sau 1 đến 3 ngày có thể sinh hoạt cá nhân bình thường. Để quay lại công việc hằng ngày thường khoảng 2 tháng khi mà vết thương lành hẳn và các cơ cạnh sống gần như ổn định sau quá trình phẫu thuật. Tuy nhiên trong khoảng thời gian này bệnh nhân vẫn có thể và nên tham gia các hoạt động vận động cũng như tập luyện thể thao nhẹ có kiểm soát, đúng cách.

Những trường hợp tổn thương nặng hơn như bệnh nhân phẫu thuật quá muộn khi đã có biểu hiện chèn ép gây thiếu sót thần kinh như yếu liệt, teo cơ, rối loạn đại tiểu tiện, sinh dục. Hay phẫu thuật bệnh lý kèm phải thay nhân đệm, bắt vít cố định cột sống và trên nền bệnh thể trạng kém, chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi, làm việc và luyện tập không hợp lý khoảng thời gian hồi phục sẽ chậm hơn có thể cần phải tham gia tập phục hồi chức năng sau phẫu thuật và khoảng thời gian để quay trở lại công việc hàng ngày có thể kéo dài đến 6 tháng hoặc lâu hơn.

Do vậy để đạt được kết quả cao nhất, hiệu quả phục hồi tốt nhất bệnh nhân nên được khám, điều trị ở các cơ sở đủ lớn, uy tính. Điều trị đúng phương pháp, đúng giai đoạn bệnh, có tâm lý tốt, chế độ dinh dưỡng nghỉ ngơi và làm việc tập luyện hợp lý theo hướng dẫn của chuyên gia.

Chi phí phẫu thuật thoát vị đĩa đệm:

Chi phí một ca phẫu thuật thoát vị đĩa đệm kèm quá trình điều trị sau phẫu thuật như thuốc, tiền giường, tập phục hồi chức năng… tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố như người bệnh phẫu thuật ở đâu, tổn thương bệnh lý của người bệnh như thế nào thoát vị một tầng hay hai tầng, có mất vững cột sống phải thay nhân đệm bắt nẹp vít hay không. Một điều nữa cần quan tâm là người bệnh có bảo hiểm y tế hay không loại hình bảo hiểm mà người bệnh tham gia là gì? (Hiện nay Bảo Hiểm Y Tế cho thanh toán hầu hết các phẫu thuật về cột sống cũng như các phương tiện vật tư như nẹp, vít và đĩa đệm nhân tạo nên có BHYT cũng tiết kiệm cho người bệnh một khoản tiền khá lớn, nhất là với những bệnh nhân điều kiện khó khăn về kinh tế. Đặc biệt với chính sách thông tuyến bảo hiểm tạo điều kiện cho bệnh nhân được phẫu thuật tại tuyến đáp ứng điều kiện về chuyên môn)... Thông thường một ca phẫu thuật thoát vị đĩa đệm có chi phí:

- Khoảng 15 triệu cho một ca phẫu thuật thoát vị đĩa đệm một tầng đơn thuần.
- Khoảng 50 triệu cho một ca có sử dụng các phương tiện nẹp, vít và đĩa đệm nhân tạo.

Được sự hổ trợ của các chuyên gia đầu ngành về thần kinh cột sống trên cả nước, hiện nay Bệnh viện 199 đã triển khai phẫu thuật các bệnh lý cột sống như thoát vị đĩa đệm, trượt, hẹp và chấn thương cột sống...Bệnh viện 199 được trang bị các phương tiện máy móc hiện đại hổ trợ hiệu quả cho khám phát hiện và điều trị các bệnh lý cột sống, một thế mạnh nữa của bệnh viện là chế độ tập luyện, phục hồi chức năng trước và sau phẫu thuật. Bệnh nhân được thăm khám tập luyện tại giường từ ngay sau phẫu thuật cho đến giai đoạn hồi phục bằng các trang thiết bị hổ trợ tiên tiến. Với đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, nhiệt tình khi đến với Bệnh viện 199 bệnh nhân sẽ được khám tư vấn và điều trị các bệnh lý về thần kinh cột sống đạt hiệu quả tốt nhất.

BS CKI. Nguyễn Văn Quốc
(Bàì viết có tham khảo tư liệu của quý thầy cô và đồng nghiệp)